Specyficzna forma sztuki
Każdy z nas na pewno niejednokrotnie spotkał na swojej drodze osobę głuchą. I na pewno nieraz pomyślał o niej ze współczuciem, że nigdy nie usłyszy ona śpiewu ptaków, głosu ukochanej osoby czy odgłosów remontu dochodzącego z mieszkania obok. Ale gdybyśmy zapytali takiej osoby czy jest nieszczęśliwa z powodu tego, że jest głucha, myślę że odpowiedziałaby że nie, że jest szczęśliwa chociażby dlatego, że ma rodzinę, przyjaciół, osoby na które może liczyć, które chociaż w niewielkim stopniu rekompensują (a nawet zastępują) jej utratę słuchu. Oczywiście nie ujmuję w mojej wypowiedzi każdej osoby niesłyszącej. Myślę, że wszystko zależy od nastawienia i podejścia do swojej choroby. Każdy chory, jeśli tylko chce, może być równie sprawny co osoba zdrowa.
Historia nie raz udowodniła, że osoby niesłyszące mogą zajść bardzo wysoko w ciągu całego swojego życia. W kontekście artystycznym, o którym jest moja praca przykładów twórczości związanej z kulturą Głuchych można szukać w poezji, opowiadaniach, sztukach malarskich a nawet komiksach rysowanych przez Głuchych rysowników i opowiadających o życiu Głuchych.
Nie bez kozery używam tutaj słowa Głuchy pisanego wielką literą. Otóż człowiek głuchy, to osoba która posiada ubytek słuchu, przekraczający pewien ustalony próg, poniżej którego nie słyszy praktycznie nic, jedynie dzięki wsparciu technologicznemu jest w stanie usłyszeć jakiekolwiek dźwięki. Natomiast osoba Głucha, to człowiek który czuje się częścią społeczności osób na co dzień posługujących się Polskim Językiem Migowym. Oczywiście należy zwrócić uwagę iż jedno nie wyklucza drugiego, np. osoba słysząca może być Głucha, osoba głucha może nie być Głucha ( nie identyfikuje się ze społecznością używającą języka migowego) .
Głusi artyści którzy szukają inspiracji w języku migowym i swojej tożsamości rozwijają nurt Deaf-Art (sztuka głuchych) . Słynny obraz „Family Dog” namalowany przez Suzan Dupor przedstawia sytuacje, którą zna każdy głuchy – na obrazie przedstawione jest spotkanie towarzyskie, na którym głuchy jest osobą samotną, porównany wręcz do psa który tylko towarzyszy ludziom. Oczekuje się od niego że będzie uczęszczał na spotkania rodzinne, jednak nic po za przywitaniem i poczęstunkiem tam na niego nie czeka., bo nikt nie zna języka migowego aby móc poprowadzić konwersacje z głuchym.
Ludwig Van Beethoven
Ciężko też nie wspomnieć o jednym z najbardziej rozpoznawalnych artystów Głuchych – Ludwig Van Beethoven. Ten niemiecki twórca, kompozytor, uważany za jednego z najwybitniejszych twórców muzycznych wszechczasów, w pewnym okresie swojej kariery również zaczął być głuchy. Taki stan rzeczy dla osoby zajmującej się muzyką, jak można się domyślać okazał się bardzo dotkliwym przeżyciem. Dla ów artysty sytuacja ta niemal doprowadziła go do samobójstwa. Jednak był w stanie przezwyciężyć to, co ciekawsze mimo braku słuchu był w stanie stworzyć jeszcze wspanialsze dzieła, jakie świat docenia do dziś. Jak sam zapisał w swym niedoszłym testamencie „jedyna rzecz jaka mnie powstrzymała, to moja sztuka. Naprawdę bowiem wydawało mi się nie możliwe opuścić ten świat, zanim stworzę wszystkie dzieła które czuję że muszę skomponować.”. Można wiec rzec że w tym przypadku, sztuka przyczyniła się do ocalenia życia artysty, dla którego tak diametralna zmiana jaka zaszła w jego życiu, mimo początkowych trudności, została przekuta w kolejną energię do realizacji jego wspaniałej twórczości.
Nie należy zapominać także o filmach. W tej dziedzinie również można odnaleźć kulturę Głuchych. Jednym z takich przykładów może być film o tytule „Through Deaf Eyes” co można tłumaczyć jako „głuchymi oczami”. Jest to film dokumentalny, w którym przedstawiony zostaje rys amerykańskiej społeczności osób, cierpiących na wadę słuchu, w tym Głuchych. Innym z przykładów może być film pt. „Dzieci Gorszego Boga”. film ten jest z gatunku melodramatów, przedstawia on historię miłosną między dwójką bohaterów – nauczycielem mowy w szkole dla dzieci niesłyszących, oraz byłą absolwentką tej szkoły, która jest w niej zatrudniona, bo jak twierdzi woli pozostać w niej niż ryzykować w wielkim świecie. Kino jest o tyle niezwykłe, że ma możliwość przybliżania problemów, tematów i odmiennych punktów widzenia odbiorcom, którzy czasem albo nie zdają sobie sprawy z ich istnienia, albo po prostu wiedzą o nich niewiele. Tym bardziej jeżeli chodzi o perspektywę osoby żyjącej w inny sposób, w innych warunkach, zmagającej się z obcymi dla widza problemami. Filmy takie mogą pomóc zobrazować widzowi jak wygląda życie takiej osoby, niekiedy nawet pozwolić wczuć się w skórę tej osoby, doprowadzić do refleksji, zadania sobie pytania: co my byśmy zrobili w takiej sytuacji?
Poezja
Innym z kierunków sztuki Głuchych, jakie można przedstawić jest poezja. Nie jest to jednak taka sama dziedzina jak w przypadku poezji języków fonicznych, rządzi się ona zupełnie odmiennymi zasadami. Kształt znaków migowych, może grać rolę rymu w utworze, tempo migania, powtórzenia a także sposób przekazywania w języku migowym mają wpływ na poetyckość przekazu.
Tak naprawdę w każdej dziedzinie sztuki obecne są dzieła osób Głuchych bądź dzieła te przedstawiają ich kulturę, codzienne problemy, sytuację. Myślę że taki stan rzeczy jest potrzebny. Dzięki sztuce może zostać zaprezentowana postać, punkt widzenia, światopogląd osoby, którą możemy mijać obok, która może mieszkać obok nas, lecz nie zwracamy na nią uwagi. Artystyczne formy przekazy pozwalają na głębsze poznanie spraw, które nie są w naszym życiu obecne, których nawet nie potrafilibyśmy sobie wyobrazić. Dodatkowo może skłonić to nas do jeszcze większej chęci poznania tego „ innego świata” np. osoby Głuchej, do lepszego zrozumienia jej sytuacji. Również działa to też korzystnie dla Głuchego artysty, który może realizować się w swej pasji, na swój własny sposób. Sztuka nie ma ograniczeń i barier i każdy może stworzyć własną, odmienną formę i prezentować ją, a najpiękniejszą rzeczą w tym wszystkim jest to iż odbiorcy sztuki artysty Głuchego mogą nie być tego świadomi iż ma on taką dolegliwość, oni oceniają efekt jego pracy, jego wysiłku i zaangażowania, co jeszcze bardziej pomaga artyście dostrzec iż to że swe myśli może przekazać tylko rękami, nie sprawia że jest w czymkolwiek gorszy bądź powinien ograniczać się w swoich marzeniach i zamiarach.
Zastanów się również: Dlaczego ludzie nie czytają poezji?
Bibliografia:
pl.wikipedia.org
„Sytuacja osób głuchych w Polsce” – Raport zespołu ds. g/Głuchych przy Rzeczniku Praw Obywatelskich 2014
